Rijksmonument

Het Park in Rotterdam is het grootste groene rijksmonument van de stad. Het levend erfgoed is van nationale waarde en ontworpen vanaf 1852 door de bekende landschapsarchitecten vader en zoon Zocher. Het Park is bedacht als wandelplaats in de romantische landschapsstijl en een geïdealiseerde natuurbeleving.

Het Park in Rotterdam kent een lange ontstaansgeschiedenis van een moerasachtige rivierbedding naar het prachtige stadspark.

Het begon met een landgoed langs de rivier, een moestuin en wat in cultuur gebrachte rivierbedding. In strijd met het wassende water en de krachten van een stad die zich ontwikkelt tot een metropool. Tussen al de wensen van de stadsbewoners en belangen van de stadsbesturen groeit het landgoed in de hoogte en breedte naar een publieke plaats van betekenis.

Op deze pagina lees je meer over het rijksmonument het Park, vader en zoon Zocher, de renovatie van het Park, Stichting het Park en de vele verhalen die de rijke geschiedenis van het Park vertellen.

Publieke wandelplaats

In 1852 kocht de gemeente Rotterdam het eerste deel aan de zeedijk en daar begint het avontuur van de vader en zoon Zocher. Na de industrialisatie met de opkomst van de burgerij wil men wandelen en ontroerd worden door romantische vergezichten. Een geïdealiseerde natuurbeleving wordt opgetuigd als was het een binnenzaal van een museum.

De waterpartijen volgen de natuurlijke stroom van beekjes en de bomen met het bladerdek zijn kleuren op het canvas van het schilderachtig tafereel. Het Park, een publieke wandelplaats ontworpen in de landschapsstijl door de Zochers, krijgt gestalte.

Achter elke bocht schuilt een gedachte. Bomen worden geplant, waterpartijen worden aangelegd en de zichtlijnen scheren langs de bestaande en soms al vergane of nog te ontwikkelen stukken land.

Ontwerp Zocher (1852)

Heemtuin in 1899
De muziektempel in 1900
1904

Tuinarchitecten met groen bloed

Van de ontwerpers van het Park, Jan David Zocher junior en zijn zoon Louis Paul Zocher, is Jan David junior de meest bekende. Bij zijn geboorte in 1791 moeten de verwachtingen voor zijn carrière in de tuinarchitectuur hoog zijn geweest, want hij was van twee kanten erfelijk begiftigd. Zijn moeder was de dochter van de bekende - uit Duitsland afkomstige - tuinarchitect Johann Georg Michael en zijn vader was de tuinarchitect Johan David Zocher senior.

Links, Jan David Zocher jr. (1791-1870) door Coenraad Hamburger 1841, Rijksmuseum. Rechts, Louis Paul Zocher (1820-1915), Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
Links, Jan David Zocher jr. (1791-1870) door Coenraad Hamburger 1841, Rijksmuseum. Rechts, Louis Paul Zocher (1820-1915), Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

Het bevallige en aantrekkelijke van eene door kunst nagebootste natuur bestaat toch geheel in die vloeijende en harmonische zamenbrenging van lijnen, door heuvelachtige beweging der gronden, aangename buiging der oevers van waterpartijen en wandelpaden, en door groeperingen der beplanting daargesteld;

14 April 1852 Jan D. Zocher

Groot moet de vreugde zijn geweest toen hij op achttienjarige leeftijd de Prix de Paris won, een prijsvraag uitgeschreven door Lodewijk Napoleon. Hij kon daardoor gaan studeren aan de École de Beaux Arts in Parijs. Dit vormt een aanwijzing dat tuinarchitectuur als een volwaardige kunstvorm werd gezien, terwijl het ontwerpen van tuinen voorheen werd geschaard onder het kwekersvak of het hoveniersvak. De talentvolle Jan David won vervolgens de Prix de Rome, waardoor hij aansluitend in Rome zijn opleiding kon voltooien.

In 1817 vestigt Jan David zich in Haarlem waar hij de kwekerij Rozenhagen overneemt van zijn vader, die eerder dat jaar was overleden. Jan krijgt dan de voogdij over zijn jongere broer Karel Georg die ook tuinarchitect wordt en aan wie hij steeds meer werk delegeert. Vanaf 1849 gaan vader Jan David en zijn zoon Louis Paul Zocher een samenwerkingsverband aan, de firma J.D. en L.P. Zocher. In deze periode wordt het moeilijk te beoordelen wie het ontwerp nu werkelijk heeft gemaakt want de parken blijven alle karakteristieke elementen van voorheen vertonen. Pas na de dood van zijn vader in 1870 gaat Louis Paul nieuwe vormen uitproberen en stapt hij over van de late landschapsstijl op de zogenoemde gemengde stijl, maar bij het Park, aangelegd tussen 1852 en 1862, is daar nog niets van te zien.


Geschreven door Anne Mieke Backer, landschapshistoricus.
©AMB

Verhalen uit het Park

Het landschap leren lezen.
Hoe meer je weet hoe meer je betekenis kan geven aan wat je ziet.

De zaagmolens met de vijvers, de collectieve droogplaats van lakens, de zweminrichting met de dan nog open verbinding met de rivier en het samensmelten van landgoederen zijn voor de goede verstaanbaar nog steeds zichtbaar.

De grote gebeurtenissen in onze geschiedenis, de watersnoodramp, de wereldoorlog en de vele grootste evenementen na de wederopbouw trekken hun sporen door het Park. 

Houtzaagmolen de François (1815)

Jan Holwerda, historicus, deelt regelmatig verhalen over de rijke geschiedenis van het Park. Zodat de gebeurtenissen die hun sporen hebben nagelaten in het Park een klein beetje zichtbaarder worden. Hieronder vind je enkele verdiepende verhalen van het Park.

Heb jij ook een mooi verhaal, foto’s of een archiefstuk? Wij zijn altijd op zoek naar nieuwe bijdragen. Mail ons jouw bijdrage.

Meer verdiepende verhalen

Renovatie

We werken aan een mooier Park

In 2011 is het Park aangewezen als rijksmonument en sindsdien wordt er door de gemeente Rotterdam gewerkt aan de renovatie van het Park. De renovatie wordt gedaan op basis van de oorspronkelijke ontwerpen van de Zochers, met oog voor het gebruik van nu. Oftewel, verder met Zocher.

Tot 2016 zijn onder meer de bruggen en waterpartijen opgeknapt, de evenementenvelden versterkt, het kunstwerk de Verloren Parel van Madeleine Berkhemer is gerealiseerd en het Koetshuis en Heerenhuys werden gerestaureerd. Sinds 2023 wordt voor de renovatie samengewerkt met Stichting het Park. Sindsdien zijn de bloembedden van Jacqueline aangeplant en is de renovatie van het Parkpaviljoen begonnen. De gedeelten in het Park die al zijn gerenoveerd kan je herkennen aan de halfverharding.

Lees hier meer over de renovatie

Stichting het Park

Met eerbied voor het erfgoed in deze dynamische stad beheren en onderhouden wij het Park met grote zorgvuldigheid en doen wij wat nodig is om jou te raken met de schoonheid van deze plek.

Bovendien bieden wij een rijk en gevarieerd programma waar kunst en natuur elkaar ontmoeten en versterken. Wees welkom om de pracht van deze plek te ervaren!

Daar waar natuur en kunst samenkomen gebeuren geweldige dingen

Lees hier meer over Stichting het Park