Parkherstellingsoord nieuwsartikel 1925

De geschiedenis van het Parkpaviljoen

‘Je ken de tering krijgen’ luidt een gemakkelijk uitgesproken verwensing. Tering wordt ook gebruikt als voorvoegsel voor iets dat negatief ervaren wordt, denk aan teringweer of teringherrie. Vroeger sprak men over tering als men het over tuberculose of TBC had. Dit is een infectieziekte, meestal bij de longen, veroorzaakt door een bacterie. In de negentiende eeuw was het dé ziekte waaraan de meeste mensen overleden. Voordat er effectieve medicijnen waren bestond behandeling vooral uit bedrust, zonlicht, frisse lucht en gezonde voeding. Sanatoria, lighallen en TBC-huisjes boden locatie voor behandeling.

Het Parkpaviljoen is zo’n lighal, kende qua behandeling dezelfde onderdelen, maar was niét gericht op TBC-patiënten. Het was het goedkope alternatief voor ziekenhuisopname. Hier konden patiënten herstellen na ziekenhuisontslag of uit voorzorg bij ‘vermoeiden van lichaam en geest’, voordat ziekenhuisopname nodig zou zijn. Parkherstellingsoorden was de benaming voor dit fenomeen. Het was een dagverblijf, patiënten kwamen ’s morgens en gingen ’s avonds terug naar huis. Het waren met name vrouwen want was de man ziek dan zorgde zijn vrouw voor hem. Was de vrouw echter ziek dan was er thuis geen verzorging… In het Rotterdamse parkherstellingsoord werden in het eerste jaar 98 patiënten verpleegd, 86 vrouwen en 12 mannen.

De stichting Parkherstellingsoorden te Rotterdam (er waren er meer verspreid over Nederland) werd in 1925 opgericht en een eerste lighal verrees in de tuin van Groenendal, in gebruik van de Montefiore-vereeniging, ten noorden van de Westzeedijk, tegenover het toegangshek van het Park. Door ontwikkeling van het Land van Hoboken moest de lighal al snel wijken. Toen was al even sprake van het Park als de nieuwe locatie. Het werd echter het Heuvelveld, ter hoogte van de huidige Maastunnel, ten zuiden van de daar al gebouwde Noorse Kerk. Opening volgde in 1928. Al snel was er een nieuwe bedreiging, dit keer plannen voor een tweede vaste oeververbinding, de Maastunnel. Als volgende locatie werd het Park deze keer wel toegestaan. De nieuwe derde lighal werd in 1937 in gebruik genomen en tot rond 1955 bleef deze als herstellingsoord in functie. 

Ook deze derde lighal was ontworpen door de Rotterdamse architect C.J. Hemmes. Nu werd het een grotendeels stenen gebouw met plaats voor 33 patiënten. Naast de lighal met bedden was er het deel met de kamer voor de zuster, de keuken, de vestiaire en een kamertje met een douche, terwijl achter het patiëntendeel bergruimte was.

Na 1955 deed het gebouw dienst als bureau voor manifestaties als E55 (1955) en de Floriade (1960), vervolgens fungeerde het als werkplaats van de gemeente. Vandaag de dag zijn in- en exterieur in grote lijnen nog als ten tijde van het herstellingsoord. Open de huidige rolluiken en zon en frisse lucht ‘stromen’ de lighal, nu Parkpaviljoen geheten, weer binnen.

Het Parkherstellingsoord is nu thuis van Stichting het Park en wordt begin 2024 gerenoveerd naar de momumentale waarden ‘licht, lucht en ruimte’ door architect Jurgen Bey. Het Paviljoen is werkplaats van de hoveniers en wordt een publieke pleisterplaats voor alle bezoekers van het Park.

Jan Holwerda - Jan Holwerda doet onderzoek naar de historische lagen van het rijksmonument het Park en is altijd opzoek naar verhalen, foto’s en archiefstukken.

Bezoek het Parkpaviljoen

Aan de rand van het Park ligt het Parkpaviljoen. Stichting het Park biedt vanuit het Parkpaviljoen een programma dat een uitnodiging is voor ontmoeting, verbeelding, inspiratie en welbevinden. Vanuit het verscholen gebouw wordt zo het cultuurhistorische verhaal van het rijkmonument verteld. Daarnaast worden er workshops en rondleidingen georganiseerd.

Adres en bereikbaarheid
Het adres van het Parkpaviljoen is Baden Powelllaan 2, 3016 GJ Rotterdam. Als je in het Park met je rug naar de Noorse Zeemanskerk staat, het pad rechts naar beneden nemen door het groene hek. Daar staat een laag gebouw, het Parkpaviljoen.

Het is goed bereikbaar op de fiets, wandelend of met het openbaar vervoer, tram 8 halte Euromast of tram 7 halte Westplein en met de metro halte Leuvehaven of Dijkzigt.